مشهد مقدس و دره شمخال
مشروح گزارش :
• نام برنامه : پيمايش دره شمخال
• نوع منطقه: كوهستاني
• موقعیت جغرافیایی : شمال خراسان -شهر مرزي باجگيران- نزديك مرز تركمنستان. طبق گفته راهنماي محلي سومين دره دنيا از لحاظ زمين شناسي
• مساحت دره: 18 كيلومتر
• نام آخرین آبادی منتهی به منطقه: روستاي شمخال
• دره هاي اطراف آن: دره امام قنبر، دره چرلاغ، دره درونگرا و دربادام، دره شمسي خان، دره قزلق، پارك ملي تندوره، غار قزلق، غار شادمينه،كه زيباترين آنها دره دربادام ، دره شمخال، و پارك ملي تندوره مي باشد ( جهت كسب اطلاعات بيشتر به سايت باشگاه خبرنگاران مراجعه نماييد)
• بهترين زمان پيمايش: فصل بهار تا اواخر مرداد ماه
• جانوران و حیوانات منطقه : پلنگ، كل، بز كوهي، آهو، قوچ، ميش، مار افعي، موش
• پوشش گیاهی منطقه: كاكوتي ( اسم محلي آنوخ ) آن قوزه، بابونه بنفش، گل خطمي، گردو، انجیر، انگور، زردآلو، سيب، گيلاس، آلبالو، چنار، بید، سپیدار، تمشک، موسیر، چریش، هفشان، گون، ریخوک، زرشک، زالزالک
• زبان بومی منطقه: كردي و تركي
• ميزان آنتن دهي مبايل: تا منطقه حمام آب
• نام و تلفن راهنمای محلی: آفاي حسين نژاد09159812700
• نام و تلفن سرپرست: فاطمه عفتي، 09123720197
• نام گروه و استان: گروه كوهنوردي شهيد وركش ، تهران
• همنوردان: خانم ها فاطمه جاوید ، فهیمه نجفی ، شقایق موحدیان ، شقایق صنعتگران ،محبوبه علمیه ، اکرم بیگلری ،فاطمه عفتی ، زهرا مقصودی ، منصوره جهان ، سیده فاطمه موسوی ، خاطره تهرانی
آقایان : تایماز موسی زاده ، محمد مقصودی ، احمد نظری ، مصطفی زروندی ، سید محمد حسین آقایی پور و مهمان ویژه برنامه آقای ورکش
• تاریخ پيمايش: 92/05/24
• نام گزارشگر: شقايق موحديان
• نام عکاس: محبوبه علمیه
• شرح برنامه:
شمخال عروس خراسان
ساعت 2:55 بامداد روز پنج شنبه مورخ 92/05/24 همراه با 17 نفر از همنوردان غرق در شادي و نشاط از مشهد به سمت شهر قوچان، براي پیمایش دره زیبا و سرسبز شمخال حرکت کردیم . ميني بوس ما مسير زيادي نرفته بود كه گردنها يكي يكي از صندليها آويزان شد. همه خوابيده بودند چندي بعد يكباره صداي ترمز ماشين سكوت شب را شكست. اين صداي مهربان سرپرست بود كه مي گفت يكربع توقف براي نماز.
ساعت 5:30 صبح بود و در شهر قوچان بوديم. آفاي حسين نژاد به عنوان راهنماي محلي و مهمان ايشان خانم صمدي به جمع ما پيوستند. ساعت 5:50 به سمت روستاي شمخال در 5 كيلومتري شهري مرزي باجگيران حركت نموديم. صبحانه را در بين راه در اوج هياهو و نشاط صرف نموده و آقاي حسين نژاد توضيحات كاملي در مورد منطقه و روستاهاي مسير دره شمخال را برايمان بيان نمود برای رسیدن به این منطقه باید از شهر قوچان به سمت جاده باجگيران رفته و از اواسط جاده دو مسیر برای باجگیران هست یکی جاده قدیمی که از روستاي امامقلی عبور می کند و نزديكتر است و ديگري جاده جدیدی است که مسير آن آسفالت مناسبتري دارد ولي دورتر است. ما جاده قديمي را انتخاب مي كنيم.
در 5 كيلومتري شهر باجگيران ماشين از جاده اصلي به جاده فرعي سمت راست مي پيچد و چند دقيقه بعد حدود ساعت 7:19 وارد روستاي شمخال شديم. روستاي شمخال 65 كيلومتر با قوچان فاصله دارد.
داخل روستا 2 عد مغازه سوپري براي خريد تنقلات و براي باركشي، خر اجاره اي وجود دارد. از سرويس بهداشتي مسجد روستا نيز مي توان استفاده نمود. در ابتداي دره چند سوئيت اجاره اي با شبي 25 هزار تومان اجاره وجود دارد ورودي دره تابلويي است كه مسافت دره در آن ذكر شده
مسافت تا دوراهی در بادام 12 كيلومتر
مسافت تا درونگر 18 كيلومتر
مسافت تا در بادام 30 كيلومتر.
اداره حفاظت محيط زيست قوچان.
بالاخره در ساعت 7:45 پيمايش دره شمخال با ديواره هايي عظيم و پر صلابت از داخل رودخانه آغاز گردید در همان ابتدای مسیر، همه غرق در زیبایی و جذابیت دره شده بوديم شمخال نديده هايي كه با هيجان به ديواره هاي صخره اي آن نگاه مي كرديم و صداي چه چه و به به مان بلند بود.
ساعت 7:52 به چشمه اول دره مي رسيم كه آب آن معدني و قابل شرب است. بطريهاي آبمان را پر آب نموده و صورتي صفا داده و به حركتمان با شور و شوقي وصف نشدني ادامه مي دهيم سمت راست، جاده فرعي است كه به سمت بالاي ديواره هاي دره مي رود كه مسير صخره نوردي دره مي باشد.
بیشتر مسیر از داخل رودخانه عبور می كند و به همین دلیل صندل كوهنوردي و يا كفش اسپرت و كتوني مناسب برای عبور از داخل آب ضروری است.
ابتدا كه وارد دره مي شويم ارتفاع ديواره ها و حجم آب كم است ولي به مرور هم ارتفاع و تعداد پيچهاي دره و هم حجم آب افزايش مي يابد در بعضي جاها ارتفاع ديواره ها به صد متر هم مي رسد تا اينكه به يكي از زيباترين قسمت هاي دره مي رسيم حائل زو آبي كه يكي آب سرد از شمخال و ديگري آب گرم(به خاطر باز بودن دره و آفتاب گيري بيشتر) از دربادام مي آيد، از اين به بعد دره بازتر و آب ولرم تر مي شود. و شور و شوق آب بازي و آب تني در ما بيشتر مي شود. دره طبق شمارش آقاي حسين نژاد 1023 عدد پيچ زيبا دارد.
در بين راه دو عد مار افعي ديديم. كه يكي از آنها در حال نوش جان كردن چلو گوشت موش بود.
ساعت 8:32 در ميانه راه سمت چپ ما دره اي از مسير اصلي جدا مي شود كه بعد از 5 ساعت پيمايش، به عشق آباد تركمنستان مي رسد و پذيراي عاشقان و مشتاقان طبيعت. ولي گويا ورود به تركمنستان از طريق اين دره 25 سال حبس بدون بخشش دارد. حال هر كي دارد هوس عشق آباد. بسم الله.
8:40 به تختگاهي رسيديم. تختگاهي بر روي ديواره سمت راست ما قرار دارد كه زيبا و مناسب براي نصب چادر مي باشد. تمام مسير كنار رودخانه تمشكهاي ترش و شيرين پرآب به ما چشمك ميزند هر از گاهي توقف ميكنيم و تمشك يا همان توت وحشي مي خوريم و صداي ملچ و مولوچمان بلند است.
9:20 پس از حرکت در میان دره پر پیچ و خم و سرسبز، با دیواره های بسیار بلند، به چشمه دوم دره رسيديم كه كنار آن ديواره اي قرار دارد كه روي آن كارگاه براي صخره نوردي نصب شده است.
صخرها و دیوارهای سر به فلک کشیده کنار رودخانه ای زلال و چشمه هاي آب گوارا و درختان با شکوه گردو و پوشش گیاهی متنوع و هوای مطبوع ما را به ادامه مسير تشويق مي كند. بوي عطر دل انگيز پونه كوهي در بيشتر مسير با ما همراهي مي كند.
10:11 به استراحتگاه قبل از حمام اول رسيديم. اينجا جايگاه مخصوص براي نصب چادر است و كنار آن چهار عدد چشمه پر آب وجود دارد.
در فاصله 10 کیلومتری از ابتدای دره، فضای جذاب و دیدنی به نام «حمام آب» وجود دارد که پذیرای تعداد زيادي از گردشگران در فصل تابستان است.
ساعت 10:22 به حمام اول رسيديم. مكاني زيبا و حيرت آور. چشمه ای پر آب، گوارا و خوش طعم در اینجا می جوشد که ما را مشتاق مي كند حتما از آب آن بنوشيم.
وجه تسميه حمام آب به اين علت مي باشد كه سالها پيش، از تمام ديواره هاي آن مثل دوش حمام آب جاري بوده ولي الان صرفا روي ديواره ها آب جاري است. بعد از صرف ميوه و تنقلات و گرفتن عكس يادگاري ساعت 11 به مسيرمان ادامه داديم.
ساعت 11:49 حمام دوم. محلي فوق العاده زيبا، جذاب و سرسبز.
در مسيرهاي سنگي دو نردبان فلزي قرار داشت گويا قبلا سه نردبان بوده كه يكي از آنها را سيل با خود برده است.
آب رودخانه هر چند قدم با چشمه هاي اطراف كه از دل سنگ و صخره مي جوشيد گام به گام تقويت مي شد؛ هيجان مسير وقتي به اوج رسيد كه همه مجبور بودن براي عبور از رودخانه تا زانو در آب فرو روند و كمي جلوتر شيرجه از ارتفاع يك يا دو متري آبشار كه بسيار لذت بخش بود. البته بعضي ها هم ترجيج دادند از ديواره سنگي فرود آيند. هوا عالي بود و شيرجه در آب و آب تني لذت بخش.
ساعت 13:35 بعد از گذر از نردبان دوم در سايه سار درختان با شكوه همراه با صدای آب رودخانه ای که در تمام مسیر همراه ما بود براي انجام فريضه نماز و صرف نهاري دلچسب توقف مي كنيم.
14:20 به سمت كبوترخانه حركت كرديم. در بين راه، دو تا پيچ قبل از رسيدن به كبوتر خانه، سمت راست لانه پلنگ قرار دارد كه گويا طبق گفته آقاي حسين نژاد صرفا ايامي كه دره خلوت است براي خوردن آب به پاي آب مي آيد.
پاكي ، طراوت و زيبايي در محيط موج مي زند. گاها خوش آمد پرندگان و فرياد بلبلان مهمان نواز و موسيقي دلنشين آب باعث مي شود صدا به صدا نرسد.
15:38 به كبوترخانه رسيديم. در كبوترخانه به تعداد خيلي زياد در داخل ديوارهاي صخره اي ، حفره هايي وجود داشت كه قبلا آشيانه كبوترها بوده ولي الان اثري از اين كبوترها نبود.بعد از تردد زياد آدمها در اين دره كبوترها از اينجا كوچ كردند.در پايين ديواره كبوترخانه نيز رد چشمه هاي فراوان كه از دل ديواره جاري بودند و الان چند تا از آنها فقط در فصل بهار جريان دارد ديده مي شود. كبوتر خانه مكاني مناسب براي شب ماني است . چرا كه رودخانه در پايين دست آن جريان دارد. بچه ها هر كدام در يك گوشه اي مسحور در زيبايي طبيعت آرام گرفتند.
در كبوتر خانه نفسي تازه كرديم و بعد از صرف چاي زغالي و تیل مگسی و خوردنيهاي متنوع ساعت 16:38 از كبوترخانه به سمت منطقه درونگرا حركت كرديم.
در ادامه پیمایش رفته رفته دره بازتر می شد و گلهای متنوع و علفزارها نیز به پوشش گیاهی دره اضافه می شد. برگها با هر نسيمي به رقص و شادي مي پرداختند در ميان رقص برگ درختان چشمان بچه ها به سمت درختان انجير و انگور سياه خيره شد و با شور و نشاط خاصي به سمت آن پريده و شروع به چيدن مقداري از آن ميوه هاي جنگلي نمودند. مزه گس ميوه هاي وحشي جنگلي و ترشي خاص انگور سياه لب و لوچه بچه ها را آويزان كرده بود و صداي ملس ملس انگور خوردن با صداي نوازش نسيم عصرگاهي و جوشش آب رودخانه آميخته مي شد.
17:53 به طاق شمخال رسيديم. ديوارهاي زيبا كه طاق آن كمي شبيه به طاق بستان كرمانشاه بود.
در 14 كيلومتري از دره شمخال ديواره اي مجزا در وسط كه تيزي سر آن شبيه به فله دماوند مي باشد و به گفته آقاي حسين نژاد براي مسابقات صخره نوردي از آن استفاده مي شود
و ادامه مسير ……..
سرانجام در ساعت 19:50 پيمايش دره 18 كيلومتري شمخال به پايان رسيد و به سر جاده درگز رسيديم . سمت چپ ما شاليزارهاي برنج درونگرا چشم هر بيننده اي را به سمت خود خيره مي كرد در منطقه درونگرا روستاهاي سيدا، شيخا، و سنيا قرار دارد. بچه ها آخرين مسير عبور از رودخانه را هم با شور و نشاط طي كرده و ميني بوس ما هم همان موقع رسيد سوار بر ميني بوس با كوله باري از خاطره، دره زيباي شمخال و دیواره های عظیم و پر صلابتش، دالانها، حمامها و غارگونه هاي وصف ناپذیرش. خنکای دره، نوای گوشنواز آب و نسیم دل انگیزش كه روح را نوازش ميكرد و درون را آرام و چشمها را خيره، رها كرده و به سمت مشهد حركت كرديم.
در ابتداي مسير بازگشتمان از درگز در سمت راست ما پارك ملي تندوره قرار دارد كه منطقهای کوهستانی با صخرهها و تپه ماهورهای متعدد و درههای ژرف و پر شیب که پوشیده از گیاهان مختلف است و یکی از بهترین زیستگاهای جانوران وحشی مثل گرگ، گراز، شغال،گربه وحشي پالاس، قوچ و میش اوریال، عقاب طلايي، جغد،كبك، قمري، تيهو، و خزندگاني مثل مار كبرا، مار جعفري، و افعي شاخدار میباشد. از طرفي يكي از بزرگترين پلنگ هاي جهان در اين منطقه زيست مي كند. و اين منطقه يكي از زيباترين مناطق طبيعي دست نخورده ايران است. ( براي كسب اطلاعات بيشتر مي توانيد به سايت همشهري آنلاين مراجعه نماييد. http://hamshahrionline.ir )
براي اداي نماز مغرب و عشا در قوچان توقف كرديم و ساعت 13:5 بامداد به مشهد مقدس رسيديم.
مختصری از برنامه و زمان بندی تقریبی:
5/22 حرکت از تهران
5/23 زیارت
5/24 پیمایش دره شمخال:
_ انشاا.. ساعت 4:30 دقیقه صبح پنج شنبه حرکت از ترمینال مشهد به قوچان
_ 6:30 ترمینال قوچان و حرکت به سمت روستای شمخال
_ مسیر پیمایش دره تا حمام اول حدود 3ساعت و نیم ، تا حمام دوم 2ساعت و نیم و تا کبوتر خانه 2 ساعت به طول می انجامد.
_ انشاا. ساعت حدود 10 تا 11 پنج شنبه شب مشهد خواهیم بود.
5/25 زیارت و برگشت به تهران
مهدی –
بخوای خوش بگذره باید شب رو تو دره بخوابی